Τα στρατόπεδα του Ιησού

Μόλις το είδα στη Θεματική Βραδιά. Μου φάνηκε τόσο εξοργιστικό και απίστευτο που δεν βρίσκω λόγια να το περιγράψω. Οργανωμένες προσπάθειες για τη διάπλαση παιδιών με φανατικές θρησκευτικές αντιλήψεις, που πιστεύουν ότι η επιστήμη είναι ανυπόστατη, το φαινόμενο του θερμοκηπίου αμελητέο (για να μπορεί ο Μπους να αγνοεί τις διεθνείς συνθήκες για το περιβάλλον), η θεωρία της εξέλιξης κίβδηλη (και ο δημιουργισμός η μόνη σωστή), ότι ο διάβολος τα απειλεί με την αμαρτία, παιδιών που ακούνε φανατισμένα "χριστιανικό χέβι μέταλ", "χριστιανικό χιπ χοπ", "χριστιανικό ροκ εν ρολ", παιδιών που έρχονται σε θρησκευτική έκσταση υπό τα επιδοκιμαστικά βλέμματα των γονιών τους, πιστεύοντας ότι ακούνε μέσα τους τη φωνή του θεού (που τους λέει ασυναρτησίες προφανώς, τις οποίες με ψυχικό παλμό επαναλαμβάνουν), παιδιών τυφλωμένων. Τα παιδιά αυτά θα γίνουν αύριο οι οπαδοί ή και οι οδηγοί μιας Αμερικής που θα θεωρεί ότι έχει το δικαίωμα να εισβάλλει και να καταστρέφει οποιαδήποτε χώρα θεωρεί ότι αποτελεί "εχθρό" ή "απειλή για το χριστιανισμό", μιας Αμερικής που θα αποφασίσει να πολεμήσει τον θρησκευτικό φανατισμό του Ισλάμ με εντονότερο δικό της φανατισμό, που θα θεωρεί ότι μπορεί να "κατακυριεύσει τη γη" αδιαφορώντας για το περιβάλλον και που θα ζει σε έναν πνευματικό μεσαίωνα χειρότερο από τον πραγματικό.

Είναι πολλές οι σκέψεις που έρχονται στο μυαλό μου αλλά επειδή είμαι πολύ συγχυσμένη με αυτό που είδα θα περιοριστώ στα παραπάνω. Ας βγάλει ο καθένας τα συμπεράσματά του για το ρόλο της θρησκείας.

Ή μάλλον θα πω το εξής. Θεωρώ ότι το θρησκευτικό αίσθημα μπορεί να συμβάλλει στην πνευματική (με την ανώτερη, πλέον "άυλη" έννοια της λέξης) ανύψωση του ανθρώπου και πιστεύω ότι πρόκειται για κάτι πολύ όμορφο και αγνό. Η εκμετάλλευση όμως του σπόρου της πίστης που υπάρχει μέσα στον άνθρωπο για την υπόθαλψη φανατισμού, για την τύφλωση του νου και την πρόκληση τερατογενέσεων όπως στην παραπάνω περίπτωση είναι παραπάνω από θλιβερή και επαίσχυντη, είναι εγκληματική.

Μουσείο Βιβλικής Ιστορίας-Μνημείο στον σκοταδισμό

Το διάβασα την προηγούμενη βδομάδα στην εφημερίδα και δεν πίστευα στα μάτια μου. Είναι δυνατόν; Μουσείο δημιουργίας (ήτοι θεϊκής δημιουργίας του κόσμου, Creation Museum); Εμείς τους κοροϊδεύουμε τους αμερικάνους που θέλουν να απαγορεύσουν τη διδασκαλία της δαρβινικής θεωρίας από τα σχολεία, αλλά αυτοί το έχουν πάρει πολύ πιο σοβαρά το θέμα. Ό,τι και να λέει η επιστήμη (που εν προκειμένω η επιστήμη λέει ότι "τίποτα στη βιολογία δεν έχει νόημα παρά μόνο υπό το φως της εξέλιξης"), αυτοί το χαβά τους. Χωρίς να τους ενδιαφέρει η θέση επιστημών όπως η γεωλογία π.χ., διατείνονται ότι ο κόσμος έχει ηλικία περί τα 6000 χρόνια (ανέκδοτο για γεωλόγους δηλαδή είναι αυτό), θεωρούν τις απόψεις του Δαρβίνου βλάσφημες και τον αντίκτυπο που είχαν ως κίνηση εναντίον της χριστιανοσύνης. Τώρα το πώς ακριβώς συνδυάζουν τον Αδάμ και την Εύα με τους δεινόσαυρους δεν το έχω καταλάβει (μπαίνοντας στο site τους το πρώτο που βλέπεις είναι να σε κοιτάζει άγρια ένας δεινόσαυρος με μάτι αχόρταγο), πάντως τα αμερικανάκια το τρώνε το παραμύθι. Το 40% του πληθυσμού στις Ηνωμένες Πολιτείες πιστεύει στη βιβλική δημιουργία! Δεν εννοώ πιστεύει στο θεό, εννοώ πιστεύει ότι έτσι φτιάχτηκε το σύμπαν, πριν έξι χιλιάδες χρόνια, ο κατακλυσμός του Νώε, μπλα μπλα μπλα... και έτσι είναι τα πράγματα. Μπας και πιστεύουν και ότι η γη είναι επίπεδη; Καλά αυτοί βέβαια θα μου πεις είναι ικανοί να πιστεύουν ότι υπάρχουν και τα στρουμφάκια.

Αδιανόητος σκοταδισμός. Αδιανόητη προσπάθεια τύφλωσης του κριτικού νου σε μία χώρα που όση επιστήμη και τεχνολογία και αν παράγει... πλειοψηφικά (και μαγειρεμένα οκ) ψηφίζει... Μπους. Του οποίου του είπε ο θεός να πάει να βομβαρδίσει και να σκοτώσει ένα σωρό αθώους ανθρώπους σε άλλες χώρες, όπως ο ίδιος παραδέχθηκε, οπότε αμαρτίαν ουκ έχει. Και μετά λένε για το Ισλάμ. Μωρέ το ίδιο πράγμα κάνουν. Σκοτώνουν οι μεν σκοτώνουν και οι δε, επικαλούμενοι τον επουράνιο ύψιστο δημιουργό.

Δεν μπορώ στο μυαλό μου να μην αντιστρέφω τη ρήση "Ακόμη και αν δεν υπάρχει θεός έπρεπε να τον δημιουργήσουμε" σε "Ακόμη και αν υπάρχει θεός θα πρέπει να τον σκοτώσουμε".

Έξω τα ελληνικά από την επιστήμη

Μεταφράζω αυτή τη στιγμή την ιστοσελίδα του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας από τα αγγλικά στα ελληνικά. Κάθε εργαστήριο δημοσιεύει σε αυτήν λίγα λόγια για την έρευνα που γίνεται σε αυτό. Στην επικοινωνία μου με πολλούς από τους παλιούς μου καθηγητές για διευκρινίσεις σχετικά με την ορολογία των κειμένων συναντώ όλο και πιο συχνά απόψεις και υπαρξιακά ερωτήματα του τύπου «ποιος θα τα διαβάσει αυτά τα κείμενα στα ελληνικά», «εάν πρόκειται να τα διαβάσει σίγουρα θα ξέρει και τα ανάλογα αγγλικά, αλλιώς δεν θα μπορεί», «πόσα προβλήματα προκύπτουν κατά τη μετάφραση στα ελληνικά, τελικά η λύση είναι να μαθαίνουν όλοι αγγλικά και να είναι όλα στα αγγλικά στην επιστήμη», «τα αγγλικά είναι αλλιώς, εκφράζουν πράγματα που δεν μπορείς να εκφράσεις στα ελληνικά…» κλπ κλπ.

Hello!? (Έτσι για να καταλάβετε κι εσείς οι αγγλομαθείς και αγγλόνοες) Τα ελληνικά έχουν δώσει τόσους και τόσους όρους στην επιστήμη που έχουν διατηρηθεί και σε άλλες γλώσσες, θεωρούνται μια γλώσσα πλούσια και εκφραστική, εσείς καλοί μου επιστήμονες γιατί τη σνομπάρετε; Ξέρετε τι έχετε πάθει; Έχετε πήξει στα αγγλικά, ό,τι διαβάζετε πάνω στο αντικείμενό σας είναι στα αγγλικά και τα έχετε συνηθίσει. Και δεν έχετε καταλάβει ότι η μεταφορά μιας έννοιας σε μία άλλη γλώσσα δεν γίνεται με ευθεία αντιστοίχηση αλλά πολλές φορές με «μετενσάρκωση» του νοήματος σε διαφορετική μορφή που «μιλάει» στην άλλη γλώσσα. Απλώς αυτό για να γίνει είναι πολύ μα πολύ δύσκολο πολλές φορές κι εσείς έχετε ήδη αρκετά στο κεφάλι σας. Δε λέω τα αγγλικά έχουν μια κάποια ευελιξία, κοτσάρεις εκεί πέρα ένα ουσιαστικό πριν από ένα άλλο και το κάνεις επίθετο χωρίς κατάληξη χωρίς τίποτα. Και στα ελληνικά όμως, αν λίγο τα αγαπούσατε, θα βρίσκατε ωραιότατους τρόπους να εκφράσετε την επιστημονική αλήθεια σας άσχετους με τα εκφραστικά οχήματα της αγγλικής. Το ξέρω ότι είναι δύσκολο, εγώ με αυτό παιδεύομαι μέρα νύχτα πάνω απ’τον υπολογιστή. Όμως αν δεν το κάνετε εσείς κανείς άλλος δεν μπορεί να το κάνει, οι φιλόλογοι είναι πολύ μακρυά από αυτά που θέλετε να εκφράσετε. Δώστε στην ελληνική μια θέση στον πάγκο σας και μην προσκυνάτε τυφλά μια ξένη γλώσσα.

Το χλώριο και το νάτριο ή η συναρπαστική ιστορία μιας ερωτικής μονομαχίας.

Είναι από τα συγκλονιστικότερα πράγματα που έχω διαβάσει ποτέ, στα πλαίσια επιστημονικών συγγραμμάτων τουλάχιστον σίγουρα. Στην εισαγωγή ενός κεφαλαίου ανόργανης χημείας συναντώ μια απίστευτη αφήγηση που λέει χονδρικά τα εξής (δυστυχώς δεν θυμάμαι πλέον το βιβλίο): Το νάτριο είναι ένα μέταλλο μαλακό, με αργυρό χρώμα, το οποίο είναι ιδιαίτερα καυστικό για το δέρμα και δεν μπορείς να το αγγίξεις με γυμνά χέρια. Το χλώριο από την άλλη μεριά είναι ένα αέριο με λαδοπράσινο χρώμα, που δεν μπορείς να το εισπνεύσεις γιατί έχει οσμή αποπνικτική. Εάν μέσα σε ένα δοχείο με αέριο χλώριο ρίχνουμε ένα κομμάτι νάτριο στο μέγεθος ενός ρεβυθιού, θα γίνει ανάμεσα στα δύο στοιχεία μία αντίδραση εκρηκτική που θα συνοδεύεται από φωτοβολία, χίλια πυροτεχνήματα επιστρατεύονται στη μάχη ανάμεσα στο χλώριο και το νάτριο και αστράφτουν εντυπωσιακά καθώς πέφτουν ηρωικά και φαντασμαγορικά στον αγώνα. Μέσα από την υπέρλαμπρη αυτή μάχη, στη θέση των δύο αυτών στοιχείων δημιουργείται μία κρυσταλλική ουσία με λευκό χρώμα και αλμυρή γεύση, το κοινότατο αλάτι (χλωριούχο νάτριο!) που όλοι τρώμε και περιέχουμε στο σώμα μας.

H συγκλονιστική αλληγορία της αντίδρασης μου μιλά για τη θλιβερή κατάληξη των δύο φλογερών εραστών, δύο απειλητικών μαχητών στην κοινοτυπία, για το πώς η εκρηκτική και απόλυτή τους ένωση στέρησε από το καθένα τις επικίνδυνες και επιβλαβείς ιδιότητές του και δημιούργησε (αυτή τη φορά ένα πράγμα αντί για δύο) μια κοινή, αβλαβή, βαρετή, καθημερινή ουσία. Ή για άλλους, το άλας της ζωής.

C. elegans- Έχω τον έλεγχο των πιο κρυφών κυττάρων σου

Οι επιστήμες που ασχολούνται με τους έμβιους οργανισμούς ομολογουμένως δεν είναι ιδιαίτερα προηγμένες. Η ιατρική δεν έχει ακόμη καταφέρει να βρει εμβόλιο για το κοινό κρυολόγημα ή θεραπεία για πολλές κοινές ασθένειες. Τα βάθη των θαλασσών κρύβουν μυστήρια ανεξερεύνητα όσο και τα πέρατα του σύμπαντος και οι ζωντανοί οργανισμοί δεν παύουν ποτέ να μας εκπλήττουν με τις απρόσμενες ιδιότητές τους. Στην πραγματικότητα ελάχιστα είναι αυτά που γνωρίζουν οι σχετικές επιστήμες, ούτε κορυφή του παγόβουνου δεν τα λες, και ας εντυπωσιάζονται με αυτά όσοι δεν τις ξέρουν από πρώτο χέρι.

Και όμως μέσα στο χάος του αγνώστου, στην ατέλευτη θάλασσα της ανεξερεύνητης γνώσης πλέει μονάχη μια κατάκτηση μοναδική: ο C. elegans! Ένα ταπεινό σκουλήκι είναι αυτό το άμοιρο, και όμως πάνω στο μικρό επιμήκες σώμα του η επιστήμη έχει στήσει ένα μοναδικό και ανεπανάληπτο ως τώρα θρίαμβο: γνωρίζει ένα προς ένα όλα του τα κύτταρα. Από το πρώτο ως το τελευταίο. Από το ζυγωτό μέχρι το ενήλικο άτομο. Βέβαια δεν έχει και πολλά, αλλά και πάλι. Είναι μεγάλη υπόθεση.

Τι παρατήρησαν λοιπόν οι επιστήμονες όπως πρόσφατα πληροφορήθηκα; Υπάρχουν δύο διαφορετικά στελέχη του εξαιρετικού αυτού σκώληκα (δυο "ρατσούλες" ας πούμε), οι οποίες διαφέρουν στη συμπεριφορά τους ως προς το εξής σημείο: το ένα προτιμά να ψάχνει μόνο του να βρει την τροφή του και το άλλο ομαδικά, μαζί με άλλα ομοειδή συμπαθή σκουληκάκια. Ως εδώ καλά. Τι άλλο όμως διαπίστωσαν έκπληκτοι οι επιστήμονες; Ότι η μόνη διαφορά ανάμεσα στις δύο αυτές "ρατσούλες" ήταν ένα αμινοξύ σε μία πρωτεΐνη! Αυτό μόνο και τίποτα άλλο. Μια διαφορά τέτοια στον άνθρωπο πχ μπορεί να ευθύνεται για το ότι κάποιος έχει πχ σγουρά μαλλιά και όχι ίσια (όπως εγώ που παιδεύομαι μια ζωή να τα ισιώνω). Άλλο όμως οι... τρίχες και άλλο μια ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ.

Αναρωτιέται κανείς, εάν σε κατώτερους, απλούς οργανισμούς ισχύει κάτι τέτοιο, τι θα μπορούσε να συμβαίνει σε ανώτερους, πολύπλοκους οργανισμούς, και γιατί όχι και στον άνθρωπο. Μήπως τελικά δεν απέχουμε και τόσο πολύ από το σενέριο του Blade Runner;

Αναπτυξιακή διαστροφή

Αυτή τη στιγμή μεταφράζω ένα βιβλίο αναπτυξιακής βιολογίας, ήτοι εμβρυολογίας. Όταν σπούδαζα βιολογία μπορώ να πω με σιγουριά ότι ήταν από τα χειρότερά μου μαθήματα, δύσκολο και μπερδεμένο. Σε μια ανατομία πες, περιγράφεις τις δομές και άντε είναι έτσι, άντε είναι γιουβέτσι, τα λες και ξεμπερδεύεις. Εδώ όμως έχεις να κάνεις όχι μόνο με μία ανατομική περιγραφή αλλά με πολλές, γιατί το έρμο το έμβρυο σήμερα είναι, αύριο δεν είναι. Τουλάχιστον δεν είναι έτσι όπως το είχες εσύ περιγράψει. Από στάδιο σε στάδιο γίνεται αγνώριστο, όχι αυτό γυρίζει και πάει εκεί, όχι το άλλο αναδιπλώνεται και έρχεται από δω, όχι εκείνο μεγαλώνει και κάνει και δείχνει... δε με παρατάτε λέω 'γω, που θα κάθομαι να ασχολούμαι με την ανάπτυξη του εμβρύου, γιατί να θέλω να κάνω τη ζωή μου δύσκολη; Αυτό αναρωτιόμουν μεταφράζοντας τα πρώτα κεφάλαια (δεδομένου ότι τη μετάφραση μου έχουν αναθέσει δύο καθηγητές που διδάσκουν το μάθημα και που μια χαρά άνθρωποι φαίνονται οι καημένοι, δεν βρίσκω κάτι που να εξηγεί το μυστηριώδες γεγονός). Σιγά σιγά άρχισα όμως να καταλαβαίνω τι είναι αυτό που έχει κάνει αρκετούς επιστήμονες να ασχολούνται με αυτό το απωθητικό κατά τα άλλα αντικείμενο: η διαστροφή του πειράματος. Το έμβρυο εμπεριέχει μια τεράστια δυναμική, βλέπεις από λίγα κύτταρα να προκύπτει ένας ολόκληρος οργανισμός και αρχίζεις να αναρωτιέσαι: χμ... αν βγάλω ένα κυτταράκι από εδώ τι θα γίνει; Και αν αυτό το πάρω από εδώ και το βάλω εκεί τι θα κάνει; Βρίσκεις το κύτταρο από το οποίο σχηματίζεται αργότερα το κεφάλι και πας και το βάζεις στην πλάτη πχ, να δεις τι θα συμβεί. Σε ένα δύσμοιρο μυγάκι κάνανε ένα πείραμα στο οποίο κατάφεραν εκεί που βγάζει κανονικά τις κεραίες του, να βγάλει... πόδια! Οι δυνατότητες είναι πραγματικά απεριόριστες και τρέφουν την περιέργεια του ερευνητή, που διακατέχεται από μία ασίγαστη επιθυμία να δοκιμάσει όσο γίνεται περισσότερους τρόπους δημιουργίας... τεράτων.

Επισημαίνω μεν τη διαστροφή, αλλά υποκλίνομαι στους επιστήμονες που προσπαθούν μέσα από την έρευνα να ξεγελάσουν τη φύση και να την πείσουν να τους αποκαλύψει τα μυστικά της.